1975 թվականի մուլտֆիլմը գրավեց ոչ միայն խորհրդային, այլև համաշխարհային հանդիսատեսը, ինչպես նաև ձեռք բերեց կուլտային կարգավիճակ, որն ամեն տարի ուժեղանում էր:
Տասը րոպեանոց մուլտֆիլմի սյուժեն բավականին պարզ է: Ոզնին մուրաբայով գնում է իր ընկեր արջուկի մոտ՝ աստղերը հաշվելու։։ Ճանապարհին ընկնում է մառախուղի մեջ, որտեղ հանդիպում է մի բուին, սպիտակ ձիուն և մի քանի այլ կենդանիների։ Մառախուղի մեջ նա կորցնում է իր մուրաբայի կապոցը, բայց հանկարծ հայտնվում է շունը և այն հետ բերում ոզնու մոտ։ Նույն տեղում մեր հերոսը գտնում է մի մեծ ծառ, որի տակով անցնելով լսում է իրեն փնտրող արջի ձայնը։ Շարժվելով արջի ձայնի ուղղությամբ` ոզնին ընկնում է գետը և նրան քշում է հոսանքը , մինչ դեռ ինչ-որ մեկը օգնում է իրեն հասնել ափ, որտեղից մեր հերոսն արդեն հասնում է արջին, բայց նույնիսկ երբ նա հասնում է իր ընկերոջը, ոզնին դեռ մտածում է, թե ինչպես՞է այնտեղ գեղեցիկ սպիտակ ձին։
Առաջին հարցը, որը ծագում է մուլտֆիլմը դիտելուց անմիջապես հետո, այն է, թե ինչ է ընդհանրպես տեղի ունենում։ Նայելով ոզնու ճամփորդությանը, հիշվում է Դանթեն և նրա ճանապարհորդությունը դժոխքի միջով դեպի դրախտ:
Ի՞նչ ընդհանրություն ունեն Դանթեն ու ոզնին: Երկուսն էլ մոլորվել են մռայլ անտառում, որտեղ ոզնին հանդիպել է բովին, խխունջին, շանը և սպիտակ ձիուն, մինչդեռ Դանթեն առյուծին, գայլին և պանտերային ՝ մարդկային կրքերի մարմնավորումներին։
Համեմատությունը շարունակելով՝ արջին կարելի է կապել Վիրգիլյաի հետ, ով կարողացավ միայն ձայնով փրկել ոզնուն մառախուղից:
Երկուսն էլ հոգու վերափոխման ճանապարհով են անցնում ՝ խավարից լույս։Ոզնու ճանապարհը սկսվում է ջրհորով՝անդրշիրիմյանի աշխարհի դարպասներով և ավարտվում լամպի մոտ՝լույսի խորհուրդով։
Այս երկու հերոսներին միավորում է նաև հետաքրքրասիրությունը և կարևոր մարդու հետ վերամիավորվելու մեծ ցանկությունը։
Մշուշն ըստ էության մուլտֆիլմի երկրորդ գլխավոր հերոսն է: Առասպելաբանության մեջ Մառախուղը ասոցացվում է անցումային պահի հետ , երբ մարդն կորցնում է մեկ կայուն դիրք և նոր կարգավիճակ ձեռք բերում։ Ռումինացի փիլիսոփա Միրչա Իլիադեի տեսության համաձայն՝ փոփոխվելու շրջանը բաղկացած է երեք բաղադրիչներից՝ բաժանում, անցում, ընդգրկում։ Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես է ոզնին մտնում անտառ՝ դրանով իսկ բաժանելով իր նախորդ կյանքը։ Նրա ամբողջ ճանապարհորդությունը մառախուղի միջով է անցում , որն ավարտվում է արջի տանը, որտեղ ոզնին ընդգրկված է նոր կարգավիճակին։ Ի՞նչ է շահում ոզնին իր սկզբնավորման ճանապարհին ՝ինքն իրեն։ Մեր հերոսի ուղին ինքնաճանաչման ճանապարհ է։ Ի դեպ, Դանթեն նույնպես անցել է սեփական հոգին ճանաչելու ու մաքրելու ճանապարհը։
Ամեն ինչ սկսվեց ջրհոսի մեջ ոզնու սեփական արտացոլումից։ Սա ինձ հիշեցնում է երկու բան՝Նարցիսի մասին առասպելը և ֆրանսիացի փիլիսոփա Ժակելականնի տեսությանը:
Նարգիսը գեղեցիկ երիտասարդ էր, որին սիրահարվեց նիմֆայի արձագանքը, բայց նա մերժեց նրան: Վարկածներից մեկի համաձայն՝ Նեմեսիս աստվածուհին դրա համար պատժել է Նարցիսին։ Նա սիրահարվեց ջրի մեջ իր արտացոլանքին և չկարողացավ հեռանալ՝ վերածվելով ծաղիկի։Մուլտֆիլմը սկսվում է երկու պատկերով, որոնք հիշեցնում են ինձ առասպելը: Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես է ոզնին նայում իր արտացոլանքին և ինչպես է նա կանչում ջրհորը՝ առաջացնելով արձագանք: Այս պատկերը հեղինակին անհրաժեշտ էր ցույց տալու համար, որ անտառում ոզնին ստիպված կլինի հանդիպել իր նմանակին և գտնելով ինքն իրեն դրա միջոցով։
Իրավիճակը, երբ մարդն հասկանում է ինքնիրեն ուրիշի միջոցով, ամենավառը նկարագրել է Ժակելականն քսաներորդ դարում: Ֆրանսիացի հոգեբան տեսության համաձայն՝ մեր սեփական արտացոլանքը բացահայտելու և ճանաչելու պահին է, որ մենք ինքներս մեզ ենք ուսումնասիրում և ճանաչում ։ Սա տեղի է ունենում վեցից տասնութ ամսական երեխաների մոտ և կոչվում է հայելու փուլ: Այսինքն՝ սեփականին իսկական ճանաչումը հնարավոր է միայն արտաքինի մասնակցությամբ։ Նարգիզը նույնպես,ինքն իրեն առաջին անգամ իսկական ճանացեց միայն իսկական արտացոլանքը տեսնելուց հետո։
Մուլտֆիլմում մենք տեսնում ենք նմանատիպ նկար: <Ոզնին մառախուղի մեջ> սկսվում է նրանից, որ գլխավոր հերոսը ճանաչում է իրեն արտացոլման մեջ և այնուհետև փորձում է ելք գտնել մառախուղից, որն իր մեջ խճճված մարդու խորհրդանիշն է: Միայն մառախուղի միջով անցնելուց և մի շարք հանդիպումներից հետո ոզնին իսկապես գտնում է իրեն: Ոզնին փոխաբերաբար ներդաշնակություն է գտնում սեփական հոգու հետ։
Ոզնին մշուշում մուլտֆիլմը բարձրացնում է հավերժական թեմաներ: Սա կյանքի ու մահվան խնդիրն է, սեփական անձի և ճշմարտությունների որոնումը։
Երրորդ գլխավոր հերոսը բուն է։ Նա ոզնու մռայլ,չար կրկնօրինակն է,որը պատմության ամբողջ ընթացքում հետևում էր գլխավոր հերոսին,և անում այն ամենը ինչ անում էր ոզնին։Նաև մտածում եմ որ ոզնին չէր վախենում բվից,այլ հակառակը հասկանում էր,որ նա իր կերպարի մի մասն է,որի օգնությամբ նա կարող է գտնել ինքն իրեն։
Բուն նույն ոզնին է, միայն հակառակ կերպարով, միամիտ ,բայց չար:
Ոզնին ակնհայտորեն ինչ-որ տարօրինակ կապ ունի բուի հետ մուլտֆիլմի առաջին կեսում, բուն ջանասիրաբար կրկնում է նրա բոլոր գործողությունները, նայում է ջրափոսին և բղավում ջրհորի մեջ, սակայն եթե այդ գործողությունները ոզնու համար սովորական էին,ապա սա նոր փորձ է բուի համար, և բուն, ի տարբերություն ոզնու, չէր արտացոլվում ջրհոսում:
Ոզնին կարողանում է գտնել արջին այն ժամանակ երբ հայտնվում է ծառի մոտ։Ծառը խորհրդանշում է աշխարհի առանցքը, և մուլտֆիլմում մենք տեսնում ենք, թե ինչպես է այն կապում երազի և իրականության, մառախուղի և իրականության աշխարհը:
Արդյունքում ոզնին գտնում է արջուկին։ Բայց այն փորձը, որ նա ապրեց մառախուղի մեջ, չի լքում նրան։ Եվ չնայած արջի “անիմաստ” խոսակցությանը, ոզնին ինքն իրեն մտածում է, -Լավ է, որ նորից միասին ենք։ Մառախուղի միջով անցնելուց և վերջապես իրեն գտնելուց հետո ոզնին վերադառնում է իր փոքրիկ հասարակությունը, բայց ես կարծում եմ, որ նա ուրիշ է դարձել։
Ոզնիի վերջին միտքը, որը մենք լսում ենք մուլտֆիլմում, նվիրված է սպիտակ ձիուն :Գլխավոր հերոսի համար ձին դառնում է մաքուր, աստվածային գեղեցկության կերպար, որը տեղ չունի իրական աշխարհում: Ձին, այսպես ասած, հավերժ կմնա մշուշի մի մասը՝ երբեք չհեռանալով նրանից։ Եվ ձին է, որը հնարավորություն է տալիս հասկանալ երկու տեսակի գիտելիքի այլաբանությունը՝ ռացիոնալ և զգայական, որը ծավալվում է գլխավոր հերոսի ճանապարհորդության ընթացքում։ Ռացիոնալ գիտելիքն արտահայտվում է աստղերի հաշվոման մեջ, մինչդեռ զգայական գիտելիքը մշուշի մեջ է: Եվ նույնիսկ ռացիոնալ գիտելիք վերադառնալով՝ մենք դեռ հիշում ենքշ սպիտակ ձիու գեղեցկությունը:
«Ոզնին մշուշում» մուլտֆիլմը մեզ ասում է, որ մենք չենք կարող ճանաչել աշխարհը մինչև վերջ: Բայց դրանում ոչ մի վատ բան չկա։«Ոզնին մառախուղում» մուլտֆիլմի հավերժական արդիականությունը բացատրվում է նրանով, որ այն հավերժական հարցեր է բարձրացնում, որոնք անհանգստացնում են եվրոպական մշակույթին նրա ստեղծման օրվանից: Ի՞նչ կլինի մահից հետո: Ինչպե՞ս հասկանալ ինքներդ ձեզ: Ի՞նչ է ճշմարտությունը։ Գլխավորն այն է, որ մենք չպետք է կանգ առնենք մեր որոնումների մեջ։ Ի վերջո, սպիտակ ձիու նման հրաշալի բացահայտումներ կարող են հայտնվել մեր ճանապարհին, և նրա գեղեցկությունն արդարացնում է անհայտի հանդեպ ողջ վախը, որն առաջանում է մեր մեջ, երբ մենք, ինչպես ոզնուն, կորչում ենք աշխարհի մառախլապատ անորոշության մեջ: